WYKRESY KOŁOWE
Wstęp
W ćwiczeniu sprawdza się metodę wykresów kołowych, tzn. określa się zmianę skutecznej wartości wybranego napięcia lub prądu przy zmianach odpowiedniego parametru (rezystancji, indukcyjności lub pojemności) obwodu.
Metodę tę stosuje się do tych obwodów, w których prądy
i napięcia można zapisać w postaci funkcji (liczb) zespolonych, czyli
do obwodów liniowych z wymuszeniem sinusoidalnym.
Załóżmy, że wartość skuteczna (lub maksymalna) zespolona prądu
(lub napięcia) w pewnej gałęzi obwodu lub impedancja pewnego
dwójnika zależy od parametru , wyrażającego się liczbą rzeczywistą. Tym parametrem może być rezystancja
, indukcyjność
, pojemność
lub częstotliwość
. Gdy parametr
zmienia się w sposób ciągły, to moduł i argument wskazu,
przedstawiającego wielkość zespoloną, zmieniają się także w
sposób ciągły. Miejsce geometryczne końców wskazu przy
ciągłej zmianie parametru
nazywa się krzywą wskazową.
Przekształcenie
Na płaszczyźnie zespolonej znajduje się wskaz . Należy wyznaczyć wskaz
. Widać, że:
.
Porządek postępowania jest następujący:
Odcinek jest poszukiwanym wskazem
.
Ten sposób postępowania ilustruje rys. 1
Jeśli długość zadanego wektora jest mniejsza od
, to konstrukcję przeprowadza się w odwrotnym porządku (wskaz
, okrąg jednostkowy, punkt
, styczna w punkcie
, punkt
, punkt
), jak przedstawia to rys. 2.
Konstrukcje te uzasadnia podobieństwo trójkątów i
. Czyli przekształcenie
transformuje prostą przechodzącą przez początek układu współrzędnych w jej zwierciadlane odbicie.
Przekształcenie okręgu nie przechodzącego przez początek układu współrzędnych
Zadana jest krzywa wskazowa wielkości , jest nią okrąg
o promieniu
i o środku w punkcie
. Równanie tego okręgu jest następujące:
(1)
(2)
Każdy punkt okręgu jest przekształcony wg
. Po przekształceniach otrzymuje się równanie okręgu
o promieniu
i środku w punkcie
,
.
(3)
Etapy konstrukcji okręgu są następujące:
Przekształcenie transformuje okrąg
nie przechodzący przez początek układu współrzędnych w okrąg
także nie przechodzący przez początek układu współrzędnych.
Przekształcenie okręgu przechodzącego przez początek układu współrzędnych
Jeżeli okrąg na płaszczyźnie zespolonej jest tak rozmieszczony, że przechodzi przez początek układu, to:
,
(4)
czyli
.
(5)
Wtedy równanie opisujące ten okrąg ma postać:
(6)
Po przekształceniu otrzymuje się równanie:
(7)
Jeśli przyjmie się oznaczenie:
,
(8)
to
czyli
(9)
Jest to równanie prostej nie przechodzącej przez początek układu współrzędnych. Współczynnik kierunkowy prostej (9) wynosi
(10)
Prosta przechodzi przez punkty: i
.
W rezultacie przekształcenia z okręgu
przechodzącego przez początek układu współrzędnych otrzymuje się
prostą nie przechodzącą przez początek układu. Etapy powyższej
transformacji są następujące:
Przykładem przekształcenia prostej w okrąg jest . Krzywa wskazowa impedancji
, przy
jest prostą (rys. 5), natomiast admitancja
przy tym samym założeniu (
) przedstawia okrąg (rys. 6).
Pomiary
Pomiary wykonuje się w układach wskazanych przez prowadzącego zajęcia. Na stanowisku laboratoryjnym istnieje możliwość wyznaczenia miejsc geometrycznych końców wektorów:
,
,
lub
,
,
lub
,
,
Zakres sprawozdania:
Na podstawie pomiarów należy skonstruować wykresy kołowe i porównać je z wykresami teoretycznymi.